یخچال حاجی محریم
در شمال شهر استهبان و در دل صحرا ، آب انبار بزرگی وجود دارد که به یخچال حاجی محریم ( محمد رحیم شوشتری ) شهرت دارد . این اثر مربوط به دوره قاجاریه است و چون بانی آن شخصی به نام حاج محمد رحیم بوده به نام یخچال حاجی محریم معروف است . با توجه به ارزش‌های تاریخی این اثر در سال‌های گذشته بررسی‌های باستان شناسی و تکمیل پرونده اثر به منظور ثبت آن در فهرست آثار ملی انجام شد که در سال ۱۳۸۷ تمامی اقدامات ثبتی آن مهیا شد و پس از طی مراحل و تشریفات قانونی لازم این اثر تاریخی به شماره ۲۳۴۶۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
این اثر در طول جغرافیایی ً۴۶۰ َ۰۲ ْ۵۴ و عرض جغرافیایی ً۰۲۳ َ۰۸ ْ۲۹ قرار گرفته است و از سطح دریا ۱۷۰۰ متر ارتفاع دارد. مصالح بکار رفته در ساخت این بنا سنگ ، ساروج و آجر است . برخلاف سایر برکه های استهبان که همگی مکعب مستطیل اند ، این یخچال به تقلید از معماری لار و یزد به صورت استوانه ساخته شده است . سقف آن را پوششی گنبدی شکل تشکیل می دهد که با آجر و گل رس و گچ ساخته اند . ارتفاع گنبد به گونه ای است که از هر جای صحرا قابل رویت است . ارتفاع گنبد ۷ متر و شعاع دایره آب انبار حدود ۵ متر است . گفته می شود برف‌های زمستانی را در آن انباشته می کردند تا به مصرف تابستان برسد و یا حوضچه های اطراف آنرا از آب پر می کردند تا یخ بزند ، آنگاه یخ‌ها را به درون یخچال می ریخته اند این یخچال هنوز سالم است و دخل و تصرفی در آن صورت نگرفته است و می‌تواند مقدار زیادی آب را در خود ذخیره کند . ورودی آن در سمت شمال قرار دارد و از طریق ۳ سوراخ آب رو در اطراف ،آب وارد یخچال می شده است . استاد کربلایی ابوالقاسم اقتصاد ( درگذشت ۱۳۰۷ شمسی ) استاد کاری بوده که این بنا را ساخته بوده است .
منبع : http://serajestahban.ir
